Po naszym powrocie z Syberii w planie, przed powrotem do domu, mieliśmy ostatni nocleg w Moskwie. Mając do dyspozycji kilka godzin za dnia mogliśmy spędzić je poszerzając naszą znajomość stolicy Rosji, lub spróbować wydostać się poza Moskwę i odkryć nieco okolicy. Już podczas pobytu w Moskwie, przed naszym wylotem na Kaukaz, otrzymaliśmy rekomendację wypróbowania tzw. „Złotego Pierścienia Rosji”. Początkowo skupiliśmy się jednak na samym mieście, uznając że jeśli starczy nam sił, podczas ostatniego dnia spróbujemy odwiedzić wybraną część „pierścienia”. W ten oto sposób trafiliśmy do Siergijew Posad.

Złoty Pierścień Rosji (Золотое кольцо России), to nieoficjalny szlak łączący historyczne miasta Rosji o szczególnym znaczeniu dla historii kraju i wyróżniające się wysokim walorem turystycznym. Ponieważ nie istnieje oficjalna klasyfikacja miast należących do szlaku w internecie można natrafić na jego kilka wariantów. Obecność na liście miejsc Złotego pierścienia Rosji jest wyróżnieniem i magnesem dla turystów stąd po prostu wielu miastom zależy by być na niej umieszczonym. Do podstawowej i najbardziej popularnej listy zaliczyć można takie miejsca jak: Iwanowo (Иваново), Jarosław (Ярославль), Kostroma (Кострома), Peresław Zaleski (Переславль-Залесский), Rostów (Ростов Великий), Siergijew Posad (Сергиев Посад), Suzdal (Суздаль) i Włodzimierz (Владимир). Wszystkie te lokalizacje położone są na północny-wschód od Moskwy, ale tylko Siergijew Posad położony jest w obwodzie moskiewskim.

Pierwotnie rozważaliśmy wyjazd do Suzdal i Jarosławia. Jarosław jest stosunkowo dobrze połączony z Moskwą poprzez kursujące na trasie między miastami pociągi (zarówno pospieszne jak i osobowe). Suzdal jest bezpośrednio połączony z Moskwą wyłącznie poprzez rzadko kursujące autobusy, przejazd może jednak zająć powyżej 4 godzin czasu. Sensowny wydaje się więc wybranie się pociągiem do Jarosławia i stamtąd autobusem do Suzdala, co również rozważaliśmy. Niestety, pomimo silnej rekomendacji do odwiedzenia tych właśnie miejsc uznaliśmy, że każdy z tych wariantów wiąże się z poświęceniem za dużej ilości czasu, którego w ostatni dzień przed powrotem do Polski nie mieliśmy do dyspozycji już tak dużo. W tej sytuacji za cel naszej wycieczki wzięliśmy położony najbliżej Siergijew Posad, do którego z Moskwy można przedostać się za pomocą jednego z kilkudziesięciu połączeń pociągiem osobowym.

Aby z Moskwy przedostać się do Siergijew Posadu należy udać się na dworzec Jarosławski (Ярославский вокзал) którego wspomniane powyżej pociągi odjeżdżają. W godzinach roboczych na połączenie nie powinno się czekać dłużej niż trzydzieści minut, choć bywa i tak że dwa kolejne pociągi potrafią odjechać w tym kierunku w odstępie raptem kilku minut. Część pociągów kończy kurs właśnie w tej miejscowości co może ułatwić orientację przy wysiadaniu. Sprawdzenia rozkładu jazdy pociągów najlepiej dokonać na oficjalnej stronie rosyjskich kolei. Cena za pojedynczy bilet na tej relacji kosztuje 176 Rubli (10.50 PLN) za 1 osobę.

My po porannym przylocie z Irkucka i zmianie stref czasowych spotkaliśmy się z naszymi znajomymi z Moskwy Ksiuszą i Jewgienijem, chwilkę odpoczęliśmy i razem z Ksiuszą ruszyliśmy naprzód do Siergijew Posad. Ponieważ troszkę wydłużył nam się przejazd do dworca jarosławskiego, do pociągu wsiadaliśmy w pełnym biegu w ostatniej chwili. Pomimo iż w Siergijew Posad znajduje się kilka prywatnych muzeów, jak na przykład muzeum zabawek czy muzeum mydła, prawdę mówiąc nie zostawiliśmy sobie dużo czasu, wiedząc że do miasta przyjeżdżamy w jednym konkretnym celu. Ściślej mówiąc po opuszczeniu dworca i dokonaniu szybkich zakupów podążamy do Ławry Troicko-Siergijewskiej (Троице-Сергиева лавра).

Powstanie Ławry, jak i samej miejscowości jest związane z życiem jednego człowieka – Sergiusza z Radoneża, któremu miasto zawdzięcza zarówno swoje istnienie jak i nazwę. Sergiusz jest świętym kościołów prawosławnego i katolickiego, zarazem patronem Rosji. Pochodził on z pobożnej rodziny z Rostowa (która za młodości Sergiusza przeniosła się do Radoneża), żyjąc w bardzo trudnych dla Rusi i jej kościoła czasach (okres życia Sergiusza 1314-1392) schyłku rządów Mongołów w Rosji (za symboliczny koniec władzy Mongołów uważa się 1380 rok, czyli zwycięstwo Księstwa Moskiewskiego w bitwie pod Kulikowym Polem). Najazd Mongołów na Ruś z silnego, znaczącego politycznie kraju o wysokim znaczeniu i poziomie rozwoju kulturowego, uczynił region zupełnie marginalny opóźniając rozwój na kilka wieków, z całą pewnością na zawsze zmieniając bieg historii. Śmierć ponosiły setki tysięcy ludzi, ogromnemu zniszczeniu podlegały warownie, twierdze ale też i miasta. Pogrom nie omijał również obiektów kościelnych. W tym czasie Sergiusz z Radoneża, mnich – gospodarujący i tworzący nowe wspólnoty z dala od istniejących osad, cieszył się ogromną estymą. Za życia przypisywano mu szczególne zdolności, jak wieszczenie czy uzdrawianie ludzi. Faktem jest, że to właśnie on założył w tym miejscu Ławrę Troicką, budując pierwszą cerkiew i zakładając dalszą wspólnotę cerkiewną, co stało się powodem dla którego w dalszych wiekach w tym miejscu rozwinęło się miasto. W tym miejscu też Sergiusz zmarł, czyniąc Siergijew Posad sławnym w całej Rosji ze względu na umieszczone w Katedrze Świętej Trójcy na terenie Ławry, jego relikwie. Z relikwiami Sergiusza wiążą się też wstrząsające wydarzenia z 1919 roku, kiedy do władzy w Rosji doszli bolszewicy. Chcąc konkurować z popularnością kościoła prawosławnego w kraju, dokonano akcji propagandowej umniejszenia znaczenia relikwii wielu świętych Rusi, poprzez ich otworzenie. Wiele z nich nigdy nie wróciło na swoje miejsce. Sam fakt otworzenia relikwii, Kościół uważał za profanację, bolszewikom zależało jednak także na tym by relikwiom odebrać kult rozprawiając się z z popularnym przekonaniem, że relikwie świętych na skutek boskiej mocy nie ulegają rozkładowi. Taki los spotkał również relikwie Sergiusza, które także zostały otwarte. Nie miało to jednak większego wpływu na kult który, w odróżnieniu od władzy bolszewików w Moskwie, wcale nie ustał. Relikwie świętego w dalszym ciąg znajdują się w Ławrze będąc celem pielgrzymek wierzących.

Określeniem „ławra”, w obrządku prawosławnym, honorowano klasztory męskie o wybitnym znaczeniu dla lokalnej społeczności i okolicznych osad. W zeszłym roku mieliśmy okazję odwiedzić kijowską Ławrę Peczerską, podobnie jak ona siergijewska Ławra Troicka, poświęcona Świętej Trójcy jest jedną z bardziej znamienitych dla kultury Rusi. W 1610 klasztor oparł się nawet oblężeniom połączonych wojsk Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Kompleks budowli jest otoczony około półtorakilometrowym murem z dwunastoma basztami, a składa się na niego szereg budynków, między innymi dwie katedry (Świętej Trójcy i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny), kościół Świętego Ducha, wysoka dzwonnica, refektarz wraz z kościołem Sergiusza z Radoneża, carski pałac czy kaplica nad studnią. Katedra Świętej Trójcy (Свято-Троицкий собор) została zbudowana w 1420 roku w miejsce drewnianej zbudowanej przez Sergiusza, dziś przechowywane są w niej jego relikwie. Katedrę Wniebowzięcia (Успенский собор) została dostawiona blisko 150 lat później decyzją Iwana Groźnego według tego samego wzorca co rosyjski Kreml. Dziś katedra znana jest z tego, że znajduje się w niej mauzoleum Borysa Godunowa, popularnego cara Rosji. Najlepiej dostrzegalna z daleka jest wysoka na blisko 90 metrów dzwonnica (Пятиярусная лаврская колокольня), jak się przyjmuje jest to najwyższa dzwonnica w całej Rosji. Tuż pod nią znajduje się kaplica osłaniająca studnię postawiona w miejscu w którym w 1644 roku odkryto źródła, szybko wiążąc to miejsce z działalnością Sergiusza ponad 250 lat wcześniej, rozgłaszając jej uzdrawiającą działalność. Nie było nam dane jej potwierdzić, rzeczywiście jednak do samej studni ustawiła się kolejka chętnych by także zaczerpnąć ze źródła w sercu klasztoru.

Nam po wyjściu z Ławry pozostało już niewiele chwil na tym by skupić się na pozostałych obiektach miasta. Zdecydowanie miło było spędzić trochę czasu w okalających klasztor parkach, z czego z chęcią skorzystaliśmy. Niestety, chcąc popołudnie spędzić jeszcze w Moskwie, chcąc się pożegnać ze stolicą i Rosją jako tako, szybko obraliśmy kierunek dworzec w Siergijew Posad i podeszliśmy do niego pieszo. Całość spod murów Ławry zająć może do 15 minut, gdyż odległość nie jest wielka (nieco ponad kilometr drogi).

Po ponad trzech tygodniach spędzonych w odległych, nie tylko odległościowo ale i kulturowo miejscach, w pewien sposób byliśmy już też jednak nasyceni cerkwiami. Zdecydowanie Siergijew Posad możemy polecić jako krótki wypad z Moskwy dla osób zaczynających odkrywanie Rosji lub zainteresowanych bliżej historią Rosji, w czasach gdy dopiero tworzyła się jej państwowość. Zwłaszcza, że na taką wycieczkę nie trzeba nawet poświęcić całego dnia (pociąg z Moskwy jedzie około 90 minut w jedną stronę). Dziś tworzymy już plany, by następnym razem jeśli uda nam się powrócić do Rosji, odwiedzimy kolejne miejsca na trasie Złotego Pierścienia okalającego stolicę tego kraju, mogąc uzupełnić zarówno listę miejsc odwiedzonych przez nas jak i zestaw naszych opinii o szlaku jako całości.

Informacje praktyczne:

• Siergijew Posad jest jedyną miejscowością na głownej liście Złotego Pierścienia Rosji znajdującą się w obwodzie moskiewskim.
• Dziennie z Moskwy do Siergijew Posadu kursuje kilkadziesiąt pociągów, które odjeżdżają z dworca Jarosławskiego. Pojedynczy bilet kosztuje 176 Rubli (ok 10.50 PLN).
• Wstęp do Ławry Troicko-Siergijewskiej jest bezpłatny.